Veel jongvolwassenen kampen met mentale gezondheidsproblemen: in de categorie 18-25 jaar heeft 11% last van psychische ongezondheid. Zoals te lezen valt in het artikel over Mental Health First Aid, is het heel belangrijk om deze mentale gezondheidsproblemen bespreekbaar te maken. In deze serie van drie artikelen delen drie verschillende Orcanen hun verhaal. Vandaag is een anonieme Orcaan aan het woord.
Het monstertje in mijn hoofd.
“Ik word zo OCD van hoe de spullen nu liggen”, “deze vieze badkamer geeft mij echt OCD”, “deze niet gesorteerde M&M’s geven mij echt OCD vibes”. Dit soort uitspraken heb ik, en misschien jij ook wel, vaak genoeg gehoord. Weergeeft dit nou echt wat OCD is? Was dat maar zo. OCD, ook wel ‘Obsessive Compulsive Disorder’, is een psychische stoornis en valt onder de angststoornissen. Over hoe het bij mensen ontstaat is nog veel onduidelijk. Eigenlijk is veel over deze angststoornis nog niet bekend en veel onderzoek moet nog verricht worden.
“Mijn hoofd probeerde mij allemaal onwaarheden wijs te maken terwijl ik diep van binnen wist dat het allemaal totaal onrealistische gedachtes waren.”
Er zijn wel vermoedens over hoe het bij mensen ontstaat. Een zeer stressvolle periode of een impactvolle gebeurtenis zorgt er vaak voor dat de OCD getriggerd wordt. Mogelijk ook in combinatie met wat erfelijkheid als er angststoornissen in de familie heersen. Het is dus ook vaak zo dat OCD pas op latere leeftijd wordt ontdekt. Voor mij was dit ook het geval. Ik ben 3 jaar geleden gediagnostiseerd met OCD. Tijdens die diagnose was ik zwaar overspannen en dit heeft dus ook die OCD getriggerd. Ook hebben mijn beide oma’s last van angst. De periode van diagnose was een bizarre tijd. Ik at bijna niks meer, mijn hoofd ging alle kanten op met piekergedachten en opeens kwamen er hele bizarre gedachtes/angsten in mijn hoofd. Hele rare gedachtes over dingen die ik mogelijk gedaan zou hebben. Dat ik geliefden in mijn omgeving fysiek en mentaal had gekwetst of dingen had gedaan waardoor ik hen zou verliezen. Dat mensen in mijn omgeving, die nooit een vlieg kwaad zouden doen, mij opeens fysiek hadden mishandeld of dat ik mijn eigen hond pijn zou doen. Dit zijn voorbeelden van wat OCD werkelijk is, althans in mijn geval. De periode voordat ik gediagnostiseerd was, was werkelijk de ergste periode van mijn leven. Mijn hoofd probeerde mij allemaal onwaarheden wijs te maken terwijl ik diep van binnen wist dat het allemaal totaal onrealistische gedachtes waren. Maar ik had no clue wat het was, dus ik geloofde die gedachtes. Het voelde alsof mijn zintuigen het ene zeiden en mijn hoofd het andere. Vaak had ik ook dat ik maar een ding hoefde te zien, te horen, te voelen of te ruiken en mijn hoofd had weer een nieuwe angst. Een voorbeeld kan zijn dat je over straat loopt naar je eerste sollicitatie van een echte baan en onderweg wiet ruikt. Wat de OCD dan tegen je kan zeggen is: “oh ik ruik wiet, jij hebt net een joint gerookt terwijl je naar een belangrijke sollicitatie moet, dat kan echt niet”. Ook al hebben je ogen iets anders gezien en je mond geen joint aangeraakt, je hoofd kan zo dwingend zijn dat dit realiteit wordt. Je gaat dan met een enorm schuldgevoel en nare gedachtes naar die sollicitatie.
“OCD is eigenlijk een soort monstertje in je hoofd.”
OCD is eigenlijk een soort monstertje in je hoofd dat je rare gedachtes en ideeën aanpraat die totaal onrealistisch en niet waar zijn, maar voor jou op dat moment een en al realiteit zijn. Dit maakt OCD echt een hele nare aandoening. Mensen met OCD denken opeens dat ze dingen gedaan hebben (of dingen moeten) die ze nooit zouden doen. Vaak zie je dat OCD gaat zitten op aspecten in je leven waar je heel veel waarde aan hecht. Voor mij is dit op mensen die dichtbij mij staan zoals familie, hele goede vrienden, relaties en zelfs op dieren. Anderen kunnen het hebben op het gebied van geloof, voeding, werk etc etc. Het is maar net waar jij als persoon veel waarde aan hecht of aan hebt gehecht. Soms blijft de OCD op een onderwerp zitten waar je vroeger veel struggles mee had. Ik moet wel nadrukkelijk zeggen dat OCD dus voor ieder persoon iets anders kan zijn. Iemand kan meer last hebben van de gedachtes en minder van de dwanghandelingen of vice versa.
Wat zijn nou echte voorbeelden van echte OCD gedachtes? De uitspraken in het begin kunnen eventueel best OCD zijn, alleen beseffen mensen niet dat daar achter heftige gedachtes schuilen waarom mensen dat zo doen. Misschien dat als diegene de M&M’s niet op kleur sorteert dat hij/zij/die bang is dat de hele familie dood gaat. Of als ik mijn nachtlampje in het stopcontact laat zitten (die er dag en nacht ongeveer in zit) dat er brand ontstaat en ik en mijn ouders niet op tijd bij de hond kunnen komen om haar te redden en dat haar dood dan mijn schuld is.
“Persoonlijk zou ik het echt niet trekken als iemand, terwijl ik in een angst zit, ook denkt dat het waar is. Daarom vind ik het soms moeilijk om angsten te bespreken met mensen die OCD niet begrijpen.”
Als ik bij mijn ouders ben, herkennen zij die angsten direct bij mij. Ze zien mijn blik en houding veranderen en vroeger schoot ik in paniekaanvallen die soms wel 15 minuten konden duren. Voor mij was het daarom ook zo ontzettend fijn om ouders te hebben waarmee ik over mijn angsten kon praten zonder dat zij zelf misschien zouden denken dat het waar is. Persoonlijk zou ik het echt niet trekken als iemand, terwijl ik in een angst zit, ook denkt dat het waar is. Daarom vind ik het soms moeilijk om angsten te bespreken met mensen als zij niet begrijpen wat OCD werkelijk met je doet. Ik heb twee hele goede vriendinnen die begrijpen wat OCD met je doet en zij kunnen mijn bizarre gedachtes aanhoren zonder er raar van op te kijken. Daarom wil ik als tip mee geven dat je zorgt dat je mensen naast je hebt die je vertrouwd en waarmee je dit kan bespreken, naast je psycholoog. Je psycholoog kan je niet altijd benaderen, maar je naasten wel. En voel je niet schuldig als je het doet, zij vinden het echt niet erg om je daarin te ondersteunen.
Naast gedachtes zie je soms dus ook dat mensen last hebben van dwanghandelingen. Ik heb er persoonlijk zelf niet super veel last van gehad. Ik had wel een periode dat ik heel erg obsessief de pil slikte (dus met een bepaalde routine) omdat ik elke keer bang was dat ik zwanger zou worden ook al slik ik de pil erg trouw. Of zoals bij eerder genoemde voorbeelden dat als je iets niet 3x aanraakt of iets niet goed schoonmaakt dat je geliefden dood gaan of iets anders fataals gaat gebeuren. Aan de andere kant kan je OCD ook op hele andere aspecten zien, zoals voeding: uit een irreële angst voor aankomen, kan je OCD je dwingen om bepaalde voeding te vermijden.
“Het is iets wat je altijd bij je zal dragen maar je zal er in mindere mate/geen last van hebben. In periodes dat je het zwaar hebt kan het soms weer even naar boven komen.”
Nadat ik gediagnostiseerd was ben ik in behandeling gegaan bij een psycholoog. Ik ben vooral behandeld met cognitieve gedragstherapie. Verder heb ik voor één angst, waar ik maanden last van had, EMDR gehad. EMDR wordt normaal gebruikt voor mensen met PTSS. Er zijn twijfels of EMDR wel zou werken voor mensen met OCD, maar voor mij heeft dat zeker geholpen. In principe heb je met OCD last van een verschrikkelijk gedachte die voor jou werkelijkheid is. EMDR haalt de emotionele lading van die gebeurtenis (in het geval van OCD, de gedachte) er af. Ik ben uiteindelijk in totaal 1 jaar in behandeling geweest. Ik weet nog dat ik aan mijn psycholoog vroeg of het iets is wat uiteindelijk weggaat en zij antwoordde: “Het is iets wat je altijd bij je zal dragen, maar je zal er in mindere mate/geen last van hebben. In periodes dat je het zwaar hebt, kan het soms weer even naar boven komen”. Ik heb het nu inderdaad nog steeds af en toe als ik periodes van veel stress heb of als ik ongesteld ben, maar normaal heb ik er geen last van. Als je nu dit leest en nog in behandeling bent, net gediagnostiseerd bent of misschien net klaar bent met de behandeling weet dat het echt beter wordt!! Ik wil nogmaals benadrukken dat OCD in veel vormen en varianten voorkomt. Ik heb zelf een semi lichte variant, anderen kunnen het veel erger hebben. Sommige mensen moeten zelfs opgenomen worden als de OCD te heftig is. Als je nog meer wilt weten over OCD raad ik je aan om TED talks te kijken. Deze geven een erg goed beeld over wat OCD met je doet.