Zeg eens, hoe gaat het nu met je?

Wanneer was de laatste keer dat je aan iemand gevraagd hebt hoe het met die persoon gaat? En dan niet op de Amerikaanse manier, vluchtig en zonder een uitgebreid antwoord te willen, maar met daadwerkelijke interesse? Ben je überhaupt wel eens het gesprek aangegaan met iemand, of schaar jij je onder de groep die liever lastige gesprekken uit de weg gaat?

Een klassiek voorbeeld is dat wanneer iemand zijn of haar been breekt, er vanuit de omgeving veel steun en medeleven komt. Mensen bieden aan om boodschappen te doen, sturen een bosje bloemen of een kaartje en laten weten dat ze er voor die persoon zijn wanneer dagelijkse taken lastig uitvoerbaar zijn. Maar wat als iemand mentaal even niet zo lekker gaat? Overduidelijke signalen als gips zijn niet zichtbaar, waardoor het al moeilijker is om te zien dat iemand eigenlijk wel hulp nodig heeft. Maar ook wanneer iemand wel laat weten dat hij of zij kampt met bijvoorbeeld angstaanvallen, een dwangstoornis of borderline, reageert de omgeving vaak ongemakkelijk. Lastige gesprekken worden liever gemeden, omdat niemand écht weet hoe je nou een goed gesprek voert en het stigma heerst dat wanneer er over gesproken wordt, je de situatie er alleen maar erger mee maakt.

Niets is minder waar. Mental Health First Aid is een organisatie van Australische origine, maar ondertussen al verspreid over ruim 23 landen. Ook in Nederland zijn ze te vinden. MHFA biedt cursussen aan over mentale gezondheid, gericht op mensen die in de omgeving staan van iemand die te maken heeft met mentale gezondheidsklachten. Door de cursus te volgen, leer je hoe je moet handelen in een algemene (gespreks-) situatie, maar komen er ook crisissituaties aan bod. Iets simpels als een gesprek aangaan en interesse tonen klinkt simpel, maar dit blijkt in de praktijk vaak lastiger dan gedacht. De cursus van MHFA leert je letterlijk hoe je ‘eerste hulp’ bij mentale gezondheidsklachten kan bieden wanneer iemand dit nodig heeft.

Eén van de redenen waarom het gesprek aangaan zo lastig is, heeft te maken met taal. Dit geldt zowel voor degene met de gezondheidsklachten, alsook voor degenen die zich in zijn of haar omgeving begeven. Het wordt normaal gevonden om tegen iemand te zeggen ‘je spoort niet’, ‘doe eens normaal’ of ‘hoe hij zich gedraagt, is echt gestoord’. Wanneer iemand dan daadwerkelijk te maken krijgt met mentale gezondheidsklachten, doet dat iets met je. Juist door deze cursus aan te bieden, hoopt MHFA dit stigma weg te nemen en mensen te stimuleren mentale gezondheidsklachten bespreekbaar te maken.

Ook op Orca zijn er genoeg leden die zelf mentale gezondheidsklachten hebben of iemand kennen die hiermee rondloopt. De Week van de Veiligheid staat in het teken van het bespreekbaar maken van deze problemen en het doorbreken van taboes. Daarom zullen er in de komende weken drie verhalen van Orcanen gepubliceerd worden, waarin zij vertellen over hun ervaring met mentale gezondheidsklachten. We hopen hiermee dit onderwerp bespreekbaar te maken, en het stigma rondom mentale gezondheidsklachten weg te nemen.

Daarnaast is suïcide een onderwerp dat liever gemeden wordt. Mensen vinden het ingewikkeld omdat ze er weinig over weten en de situatie vaak niet erger willen maken voor degene die kampt met de gezondheidsklachten. Het idee heerst dat wanneer er gesproken wordt over suïcide, dit mensen aanzet tot het daadwerkelijk overgaan op actie. De gedachte hierachter is begrijpelijk, maar uit onderzoek is juist gebleken dat het praten over suïcide leidt tot minder zelfmoord. Een taboe gaat gepaard met schaamte, waardoor mensen zich sneller eenzaam voelen. En uit onderzoek is gebleken dat eenzaamheid meer gezondheidsklachten met zich meebrengt dan voorheen gedacht werd. Tegengesteld tot wat er vaak gedacht wordt, zijn niet alleen ouderen eenzaam. Juist ook jongeren en adolescenten kampen met hevige eenzaamheidsklachten (bron). Open zijn en het gesprek aangaan over hoe jij of een ander zich voelt, laat zien dat je er voor een ander bent. Neem de tijd voor een gesprek en laat zien dat elke gedachte er mag zijn, zonder dat hier een waardeoordeel aan vast hangt.

MHFA kan je op weg helpen om te leren hoe je beter om kan gaan met een lastige situatie, maar ook zonder deze cursus te volgen kan je zelf stappen zetten. Vraag eens aan iemand hoe het gaat, waar iemand zich druk om maakt of wat iemand stress geeft. Een goede vraag stellen is makkelijker gezegd dan gedaan, maar wanneer je de tijd en ruimte geeft aan de ander om hierop in te gaan, kan je meer bereiken dan je van te voren misschien dacht.

—

Het interview voor dit artikel is gehouden met Suzan Baltussen van Mental Health First Aid. Wil je meer weten over deze organisatie en waar je een cursus kan volgen? Kijk dan op https://mhfa.nl/. Ook is er de app ‘MHFA Nederland’ waar je een stappenplan kan vinden voor het aangaan van een gesprek, meer informatie kan vinden over de organisatie en het cursusaanbod kan vinden.